Reklama
Polityka_blog_top_bill_desktop
Polityka_blog_top_bill_mobile_Adslot1
Polityka_blog_top_bill_mobile_Adslot2
Miejskie historie - Twoje miasto – twój wybór Miejskie historie - Twoje miasto – twój wybór Miejskie historie - Twoje miasto – twój wybór

17.01.2016
niedziela

Archipelag Zintegrowanych Wysp

17 stycznia 2016, niedziela,

ZIT to nie bohater kreskówki. To nowa forma współpracy samorządów, współfinansowana ze środków Funduszy Europejskich.

Władze województw w porozumieniu z partnerstwami miast i otaczających je gmin wskazują inwestycje niezbędne do osiągnięcia konkretnych celów. Środki na ich realizację pochodzą z Regionalnych Programów Operacyjnych. To w nich organy wszystkich szesnastu samorządów wojewódzkich określają strategiczne obszary i działania, które mają wspierać rozwój regionów.

Aeroport

Dopiero gdy w 2011 roku zwolniły się środki po rozwiązaniu umowy, która miała dofinansować z unijnych pieniędzy budowę regionalnego lotniska pod Białymstokiem, ogłoszono przetarg na modernizację piętnastokilometrowego odcinka nieremontowanej od dobrych kilkudziesięciu lat drogi w kierunku Olsztyna, łączącej Suwałki z ościenną gminą.

Ustalając priorytety przedsięwzięć w nowym Podlaskim Programie Operacyjnym, już na etapie konsultacji „mieszkańcy Suwałk, Łomży i Bielska Podlaskiego, sugerowali, by zrezygnować z budowy portu lotniczego w Topolanach. Ich zdaniem byłaby to „inwestycja stworzona wyłącznie na potrzeby białostoczan”. Mowa o kwocie porównywalnej z tą, jaką wszystkie miasta Archipelagu wydały na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego zaledwie w ciągu jednego roku 2013 (418 milionów złotych).

Shakehand

Wraz z rozpoczęciem nowej perspektywy unijnej po raz kolejny pojawiły się możliwości pozyskania funduszy rozwojowych. Tym razem szczególnie punktowane okazały się, zgodnie z prowadzoną polityką wzmacniania miast i ich terenów funkcjonalnych, przedsięwzięcia realizowane w ramach zawartych partnerstw zespołu gmin. Dofinansowanie dla projektów w ramach ZIT, które zakładają synergiczny rozwój całych miejskich obszarów funkcjonalnych, w odróżnieniu od pozostałych projektów z dotacji europejskich wybieranych w trybie konkursowym może zostać przyznane w następstwie wielomiesięcznych negocjacji.

Tryb negocjacyjny umożliwia stronom dynamiczne uzgadnianie warunków. Zwiększa też szansę na realizację najważniejszych przedsięwzięć o charakterze synergicznym, dających korzyści wszystkim samorządom i partnerom. Obok obszarów metropolitalnych wykształconych i funkcjonujących w otoczeniu obecnych stolic regionów w dokładnie połowie województw postawiono – już na początku procesu podziału puli – na decentralizację środków w ramach programów operacyjnych.

Kondycja byłych miast wojewódzkich bez wątpienia przyczyniła się do podejmowania decyzji o tworzeniu partnerstw poza stolicą regionu, aby wspólnie stanąć w kolejce po europejską „marchewkę”. Warunkiem dopuszczenia do tej kolejki było wypracowanie wspólnej wizji obszaru. W wizję tę wpisana jest idea tworzenia projektów wykorzystujących wspólny potencjał, korzystnych w równym stopniu dla wszystkich graczy.

Galapagos

Tworzone partnerstwa terytorialne przybrały różne nazwy oraz zasięgi przestrzenne, mają też odmienny potencjał ludnościowy. Mazowsze – region o największej polaryzacji wewnątrzregionalnej – doprowadziło do utworzenia największego w skali Polski obszaru zintegrowanego wokół Siedlec. W jego skład, oprócz byłej stolicy województwa siedleckiego, wchodzą aż cztery powiaty o łącznej powierzchni zbliżonej do największej wyspy egzotycznego ekwadorskiego archipelagu Galapagos na Oceanie Spokojnym – Isabeli.

Z drugiej strony to właśnie w tym województwie, wokół Ciechanowa i Ostrołęki, utworzyły się związki gmin, które mają najmniej miejski charakter. Zaledwie kilkanaście procent ludności całego ich obszaru zamieszkuje w gminach miejskich (zostało to zilustrowane na mapie).

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w byłych miastach wojewódzkich. Grafika: Iza Siłkowska.

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w byłych miastach wojewódzkich. Grafika: Iza Siłkowska.

W przypadku partnerstw utworzonych wokół bipola Kalisko-Ostrowskiego bądź tripola Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzkiego łączna liczba mieszkańców w zespołach gmin przewyższyła liczbę ludności zamieszkującą tereny partnerstw zlokalizowanych w okolicy mniejszych miast wojewódzkich np. Olsztyna czy Białegostoku.

Szklanka do połowy pełna

Próby zawarcia porozumień podjęły gminy zlokalizowane wokół Chełma, Zamościa i Łomży. W konsekwencji z archipelagu 31 powojewódzkich wysp 15 wykształciło i zawiązało w swoim otoczeniu obszary funkcjonalne.

Z najbardziej modelową sytuacją mamy do czynienia w województwie podkarpackim. Tam, poza dodatkową lokacją środków w samej aglomeracji Rzeszowa, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne nakreślono i zawiązano na podstawie sieci powiązań regionalnych i potrzeb kształtowania zrównoważonego systemu osadniczego wokół trzech byłych stolic województw: Przemyśla, Krosna i Tarnobrzega w relacji ze Stalową Wolą.

W Obszarze Funkcjonalnym Krosna nacisk położono na stymulowanie wzrostu przedsiębiorczości. Zgłoszono też między innymi potrzebę rozbudowy Krośnieńskiego Inkubatora Technologicznego. W jeleniogórskim obszarze funkcjonalnym postawiono na otworzenie drogi powietrznej do Kotliny Jeleniogórskiej „nie tylko ze względów sportowych i komunikacji małych samolotów, ale też bezpieczeństwa, w tym – współpracy z GOPR”. Słupski Obszar Funkcjonalny stara się o ponad 16 milionów dofinansowania na rozwój praktycznego kształcenia na poziomie wyższym w ramach funkcjonującej w mieście Akademii Pomorskiej.

W Płocku upatruje się szansy rozwoju miasta jako ośrodka turystyki wodnej, stąd nacisk na rewitalizację bulwarów nadwiślańskich. W oddalonym o 45 kilometrów Włocławku nie mówi się o projektach wykorzystujących potencjał nadwiślańskiego położenia miasta, za to pojawiają się pomysły dozbrojenia terenów inwestycyjnych.

Płock stawia na rozwój turystyki wodnej. Zdjęcie: Rommullus, praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0.

Płock stawia na rozwój turystyki wodnej. Zdjęcie: Rommullus, praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0.

O dodatkowe kawałki unijnego tortu stara się również Elbląg. Oddolnie wraz z czterema najbliższymi gminami utworzono ZIT, natomiast zarząd województwa dodatkowo dołączył wszystkie gminy powiatu elbląskiego i braniewskiego, tworząc Elbląski Obszar Funkcjonalny. Pod hasłem „Zalew możliwości” samorządy chcą wspólnie promować obszar turystycznie i gospodarczo.

A w Suwałkach, mieście, które nie może narzekać na brak obecności na tzw. telewizyjnej mapie pogody, nie podjęto poważniejszych prób oddolnego utworzenia podobnych przedsięwzięć. Tym samym miasto wciąż nie zwiększyło swoich szans na uzyskanie dodatkowej puli z europejskiej kieszeni na inwestycje stricte miejskie.

Jedynie na początku 2013 roku pojawiła się propozycja opracowania wspólnej strategii rozwoju Suwalszczyzny pod kątem potencjału turystycznego. Finalnego projektu jednak nie opracowano.

Izabela Siłkowska pochodzi z Suwałk, mieszka i pracuje w Gdańsku. Jest korespondentką projektu „Miasto Archipelag – Polska mniejszych miast”, realizowanego przez Wydawnictwo Karakter wspólnie z Tygodnikiem POLITYKA, Trójką i Instytutem Reportażu. Partnerami przedsięwzięcia są BlaBlaCar, Olympus Polska i Fundacja Grand Press. Więcej o projekcie także na Facebooku.

Reklama
Polityka_blog_bottom_rec_mobile
Reklama
Polityka_blog_bottom_rec_desktop
css.php