Lublin. Budowanie metropolii

W piątek 15 czerwca w Lublinie zbiera się Lubelskie Forum Kultury. Będzie dobrym miernikiem, na ile metropolitalne ambicje miasta mają pokrycie w sposobie myślenia o mieście przez ważną część lokalnych elit, aktywistów i środowisk opiniotwórczych.

Do internetów trafił klip, który pod hasłem „Budujemy metropolię” chwali inwestycyjne dokonania Lublina. Liczby robią wrażenie, a kto regularnie jeździ do Lublina, potwierdzi, że za tymi liczbami jest też konkretna rzeczywistość. Zmieniła się materialna tkanka miasta, ale też, o czym już sam klip nie mówi, zmienia się myślenie miasta i jego mieszkańców o sobie.

Sukces usypia

To ciekawy i niebezpieczny moment, bo zasłużone samozadowolenie może uśpić czujność, a tegoroczne wybory samorządowe na pewno nie będą skłaniać ubiegającego się o reelekcję prezydenta Krzysztofa Żuka do nadmiernego problematyzowania. W kampanii od wątpliwości ważniejsze są sukcesy. Przykłady z historii podpowiadają jednak, że właśnie gdy sukces jest oczywisty, mierzalny i namacalny, rzeczywistość społeczna potrafi zaskoczyć.

Ciekawe, warte dobrej interpretacji sygnały pojawiły się w zeszłym roku podczas Lubelskiego Kongresu Kultury. Widać na nim wyraźnie było, jak narracja sukcesu, w tym przypadku w miejskiej kulturze, wyczerpuje się. Stara narracja walki o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, która mobilizowała do współpracy i zaangażowania licznych środowisk, jest już historią. 700-lecie miasta było nie tyle nowym otwarciem, ile domknięciem pewnej epoki. Nowa dopiero czeka na otwarcie.

Czekając na nowe otwarcie

I tu zaczyna się problem, który dobrze pokazała zorganizowana 4 czerwca debata „Kultura łamane przez demokracja” w Galerii Labirynt. Spotkanie było pomyślane jako przygotowanie do Forum, miało przygotować argumenty i dodefiniować główne problemy. I rzeczywiście ujawniło główny problem: ujmując kolokwialnie, siadła energia, mimo że przecież nieustannie coś się dzieje i codzienna aktywność w polu kultury kwitnie. Odnieść jednak było można wrażenie, że aktywność ta separuje się od miasta, staje się wydzieloną przestrzenią wyspecjalizowanych i słabo komunikujących ze sobą działań.

Głównymi argumentami wyjaśniającymi brak zaangażowania poza wąskim specjalistycznym horyzontem były zmęczenie i brak czasu. Ponieważ frekwencja na spotkaniu nie była oszałamiająca, trudno uogólniać obserwacje. Pozostaje pytanie, na ile tę atmosferę pewnej apatii i zmęczenia należy odczytać symptomatycznie, jako pewien sygnał ostrzegawczy, a na ile incydentalnie? Pewno piątkowo-sobotnie Forum zbliży nas do odpowiedzi.

Odpowiedź ta jest bardzo ważna, bo najprawdopodobniej Lublin musi się zmierzyć z podobnym syndromem, jak opisywany przeze mnie wczoraj Poznań. Na skutek sprawnego, ekstensywnego rozwoju zasilanego konkretnymi inwestycjami materialnymi w kulturę i kapitał ludzki miasto zakumulowało potencjały, których istniejące ramy instytucjonalne nie są w stanie optymalnie wykorzystać dla rozwoju miasta. Jednocześnie wyczerpał się model sprywatyzowanego rozwoju.

Ilość w nową jakość

Potrzebny jest przeskok od ilości do nowej jakości polegającej umiejętnym łączeniu tych potencjałów i włączania kolejnych, znajdujących się na marginesach, w nowy system generowania rozwoju. Dyskusja środowisk kultury i władz miasta będzie bardzo istotna. Jeśli Lublin rzeczywiście chce być metropolią i rozwijać się mimo coraz trudniejszych wyzwań, kultura nie może być w nim jedynie zasobem budującym markę i wizerunek miasta, ale musi być mechanizmem rozwoju, tzn. przestrzenią ciągłego negocjowania, co jest ideą miasta, jego sposobem na kreowanie wartości.

Czy środowiska lubelskiej kultury w najszerszym tego słowa rozumieniu są gotowe do wyjścia ze swoich wyspecjalizowanych ogródków, by wziąć część odpowiedzialności za większą całość? Zapowiada się ciekawa dyskusja.