Koalicja Miast została zawiązana
Ogłoszenie Kolacji Miast przez prezydentów Wrocławia, Lublina, Łodzi, Katowic i Gdańska było jednym z najważniejszych, choć niejedynym z mocnych punktów konferencji „Kultura, głupcze! Kulturowa rewolucja czy reforma?”.
Do Wrocławia przyjechali przedstawiciele metropolii i miast z całej Polski, by rozmawiać o nowoczesnych instrumentach polityki kulturalnej rozumianej jako polityka rozwojowa, a nie sektorowa. Koalicja, która połączyła miasta, które jeszcze niedawno konkurowały ze sobą o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, ma posłużyć jako mechanizm systematycznej współpracy. Jednym z jej wymiarów będzie zaangażowanie miast Koalicji w realizację programu ESK we Wrocławiu w przyszłym roku.
Uczestnicy konferencji rozmawiali jednak nie tylko o wspólnych propozycjach programowych. Pierwszy dzień spotkania rozpoczął wykład Gerry’ego Hassana z Glasgow, Uniwersytetu Zachodniej Szkocji. Glasgow było Europejską Stolicą Kultury w 1990 r. i wykorzystało ten czas na domknięcie procesu poprzemysłowej transformacji. Miasto wzmocniło nową tożsamość, stało się atrakcyjnym miejscem dla turystów, przyciąganych przez bogatą ofertę kulturalną.
Jednocześnie jednak transformacja oznaczała też koszty społeczne: wykluczenie społeczne i ekonomiczne dawnych robotników, gentryfikacja, wzrost przemocy. Oficjalny obraz Glasgow – miasta sukcesu – nie był podzielany przez wszystkich. Hassan związany z Demosem postanowił przeprowadzić projekt foresightu społecznego – wciągnął mieszkańców do rozmowy o przyszłości miasta. Podczas dziesiątków warsztatów, spotkań i dyskusji powstały alternatywne wobec oficjalnej opowieści o przyszłości, pokazujące nieredukowalną do jednej narracji złożoność miejskiego, społecznego organizmu. W trakcie procesu jego uczestnicy zyskując głos, odzyskiwali podmiotowość, z mieszkańców przekształcali się w obywateli.
Czy doświadczenie Glasgow może być użyteczne np. dla Wrocławia, miasta podobnej wielkości i także chcącego wykorzystać ESK 2016 do wzmocnienia swojego wizerunku, zwiększenia atrakcyjności w oparciu o rozwój kultury? Na ile te strategiczne założenia pokrywają się z wyobrażeniami mieszkańców o mieście i ich w tym mieście przyszłości? O użyteczności foresightu jako instrumentu wspomagającego zmianę społeczną i włączanie ludzi w sprawy wspólnoty rozmawialiśmy z prof. Anną Giża-Poleszczuk (socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego), Justyną Król realizującą projekt foresightu „Konin 2050″ oraz Ryszardem Michalskim z Olsztyna, zawiadującym projektem „Ponowa”, czyli foresightem społeczno-kulturowym dla Warmii i Mazur. Wykład Gerry’ego Hassana i dyskusja zostały nagrane, zachęcam do obejrzenia materiału. Pierwszy dzień konferencji zakończyła giełda pomysłów – przedstawiciele miast dzielili się rozwiązaniami i pomysłami na kulturę w swoich ośrodkach. Spis tych pomysłów przedstawimy niebawem, w tej chwili zachęcam do obejrzenia relacji.
https://youtu.be/BxPWIH_gSbI?t=35m37s
Drugi dzień rozpoczął wykład prof. Jerzego Hausnera o współczesnym rozumieniu rozwoju. Jego zdaniem należy pożegnać się z przekonaniem, że odpowiedzią na obecny kryzys będzie przechylenie wahadła i zastąpienie mechanizmów rynkowych zwiększoną interwencją państwową. Złożoność systemu społeczno-gospodarczego jest już zbyt duża, by można było wrócić do nowoczesnych modeli zarządzania przez państwo. Wiedza potrzebna do koordynowania działań jest rozproszona, eksperci działający na usługach państwa nie dysponują monopolem – skuteczne zarządzanie wymaga jak najszerszego włączania obywateli do współtworzenia rozwiązań. W takim myśleniu o rozwoju kultura przestaje być jedynie nadbudową służącą zaopatrzeniu potrzeb duchowych i rozrywce, a staje się mechanizmem rozwoju.
Po wykładzie Jerzego Hausnera prezydenci, sygnatariusze Koalicji Miast, poddani zostali egzaminowi – w godzinnej debacie musieli pokazać, w jaki sposób rozumieją zmieniającą się rolę kultury w myśleniu o rozwoju swoich metropolii. Egzamin teoretyczny wypadł nieźle, praktyczny trwa i niech oceniają mieszkańcy Lublina, Wrocławia czy Łodzi. Cała konferencja była dobrym, energetycznym spotkaniem, pokazującym, jak bardzo zmieniają się polskie metropolie. Znamienne były wypowiedzi prezydentów Łodzi (w zastępstwie Hanny Zdanowskiej był wiceprezydent Krzysztof Piątkowski) i Lublina, którzy podkreślali, że ich miasta wyzwoliły się z kompleksu peryferyjności. To m.in. dzięki zaangażowaniu w takie przedsięwzięcia jak przygotowanie aplikacji do konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury uruchomiony został proces odkrywania miast przez swoich mieszkańców, poszukiwania ich „ducha”, źródeł tożsamości i oryginalności.
https://youtu.be/DI7omygt3TI?t=25m
Konferencja została zorganizowana w ramach cyklu Kultura Samorządowa 25+, realizowanego przez Narodowe Centrum Kultury, organizatorem wrocławskiej konferencji było Biuro Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
